آپاندیس زائده‌ای شبیه به یک کرم کوچک است که در حفره شکمی قرار دارد و به‌طور معمول بین ۸ تا ۱۰ سانتی‌متر طول، و نزدیک به یک سانتی‌متر (گاهی بیشتر و گاهی کمتر) پهنا دارد. تقریبا به اندازه یکی از انگشتان دست.

آپاندیس در حفره شکمی و درست خارج از سکوم (cecum یا کورروده) قرار دارد؛ نزدیک به جایی که مواد روده کوچک وارد روده بزرگ می‌شوند. البته محل آپاندیس ممکن است در برخی افراد متفاوت باشد. اگر می‌خواهید موقعیت آپاندیس را از بیرون تشخیص دهید، آپاندیس زیر شکم و در سمت راست بدن قرار دارد.

گاهی اوقات آپاندیس دچار التهاب و عفونت می‌شود و منجر به شکم‌درد و علائم دیگر می‌شود. در این مقاله در خصوص علائم آپاندیس و اینکه چطور تشخیص دهیم مشکل ما مربوط به آپاندیس است یا موارد دیگر صحبت می‌کنیم.

آپاندیسیت چیست؟

وقتی آپاندیس به دلایل مختلف دچار عفونت می‌شود و شروع به ورم‌کردن می‌کند. یعنی زمانی که مواد غذایی یا باکتری‌ها یا سایر عوامل، منجر به انسداد دریچه آپاندیس می‌شوند، ناحیه عفونی شده و ملتهب می‌شود و درد ناگهانی، شکم را فرا می‌گیرد، به این وضعیت آپاندیسیت می‌گویند. در این وضعیت باید هر‌چه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید. در غیر این‌ صورت التهاب بیشتر و بیشتر می‌شود، تا جایی که به ترکیدن آپاندیس منجر می‌شود.

انواع آپاندیسیت 

آپاندیسیت انواع گوناگونی دارد؛ حاد و مزمن. البته علائم آن‌ها تا حدودی شبیه به هم است و ممکن است با هم اشتباه گرفته شوند. در زیر به تفاوت‌های آن‌ها اشاره می‌کنیم.

آپاندیسیت حاد:

آپاندیسیت حاد نسبت به مزمن شایع‌تر است و تقریباً ۹۰ درصد مبتلایان دچار آپاندیسیت حاد می‌شوند. حالتی که در آن بیمار به‌طور ناگهانی دچار درد شکم می‌شود و درد مدام بیشتر و بیشتر می‌شود. اگر این وضعیت ادامه پیدا کند در بیشتر مواقع ترکیدن آپاندیس فقط چند ساعت طول می‌کشد. تقریبا می‌توان گفت آپاندیسیت حاد به صورت ناگهانی (در عرض ۲۴ تا ۴۸ ساعت) ظاهر می‌شود و با علائم شدیدی همراه است و به درمان فوری و عمل جراحی نیاز دارد.

آپاندیسیت مزمن:

آپاندیسیت مزمن در بیشتر مواقع با علائم بسیار خفیفی همراه است. در این وضعیت آپاندیس دچار تورم می‌شود اما سرعت پیشروی آن کم است و معمولا شدت درد در همان حالت خفیف باقی می‌ماند. این درد ممکن است برای مدت طولانی مثلا از هفته‌ها تا ماه‌ها و سال‌ها طول بکشد و در مقطعی از زمان ناپدید شود و با گذشت زمان دوباره عود کند.

علائم آپاندیسیت چیست؟

درد اولین علامت آپاندیسیت است، دردی که سمت راست و پایین شکم احساس می‌شود. دردی که از نزدیکی ناف شروع می‌شود و به طرف پایین حرکت می‌کند نیز می‌تواند از نشانه‌های آپاندیسیت باشد. از دیگر علائم  آپاندیس می‌توان به شدت گرفتن درد با سرفه، عطسه اشاره کرد.

علاوه‌ بر‌ علائم بالا موارد زیر می‌توانند به دلیل عفونت آپاندیس بروز پیدا کنند:

• تهوع بلافاصله بعد از شکم درد
• استفراغ
• تورم شکم
• عدم توانایی در عبور گاز روده
• عدم توانایی در خروج مدفوع
• تب

و…

علائم آپاندیسیت در زنان باردار

محل قرارگیری آپاندیس در حفره شکمی در افراد، می‌تواند متفاوت باشد، این تفاوت باعث می‌شود که درد آپاندیس در افراد در نواحی متفاوتی احساس شود. حتی در دوره‌های زمانی مختلف مانند بارداری تغییراتی در جای آپاندیس رخ می‌دهد.

آپاندیسیت در زنان باردار می‌تواند چالش‌برانگیز باشد، زیرا علائم آن ممکن است با تغییرات طبیعی بارداری اشتباه گرفته شود. در دوران بارداری، رحم بزرگ‌شده می‌تواند موقعیت آپاندیس را تغییر دهد و باعث ایجاد علائم متفاوتی نسبت به افراد غیر باردار شود.

از علائم درد آپاندیس در زنان می توان به موارد زیر اشاره کرد: 

• درد شکمی که برخلاف حالت عادی که درد در قسمت پایین و راست شکم احساس می‌شود، در بارداری (به‌ویژه در سه‌ماهه دوم و سوم) ممکن است درد به سمت بالاتر (ناحیه اطراف ناف یا حتی پهلو) منتقل شود.
• تهوع و استفراغ که ممکن است با علائم طبیعی بارداری اشتباه گرفته شود.
• بی‌اشتهایی
• تب خفیف
• احساس ناراحتی عمومی و ضعف

توجه داشته باشید که رسیدگی به وضعیت آپاندیس خانم‌های باردار موضوعی بسیار حیاتی است و در صورت مشاهده علائم، باید سریعاً به پزشک مراجعه شود.

علائم آپاندیسیت در کودکان

کودکان و نوجوانان از ۱۰ سالگی تا ۱۸ سالگی ممکن است دچار التهاب و عفونت آپاندیس شوند و در معرض آپاندیسیت قرار بگیرند. در نوزادان اما آپاندیسیت بسیار نادر است.

علائم آپاندیسیت در کودکان هم مواردی مانند درد شکم (در اطراف ناف و سمت راست پایین شکم)، تب خفیف، بی‌اشتهایی، تهوع، احساس فشار در شکم، یبوست، اسهال و درد ناشی از عدم خروج گاز است.

احتمال ابتلا به آپاندیسیت در پسران به‌خصوص در ۱۵ سالگی دو برابر بیشتر از دختران گزارش شده است.  همچنین کودکانی که سابقه آپاندیسیت در خانواده آنها وجود دارد. احتمال ابتلا به آپاندیسیت در آن‌ها بیشتر است.

اگر آپاندیس از بدن خارج نشود چه اتفاقی می‌افتد؟

اگر آپاندیس ملتهب شود و درمان نشود، می‌تواند عوارض جدی ایجاد کند. در مراحل اولیه، التهاب آپاندیس (آپاندیسیت) باعث درد شکمی، تهوع، استفراغ و تب می‌شود. اگر این التهاب ادامه یابد و آپاندیس خارج نشود، ممکن است پاره شود. پارگی آپاندیس منجر به پخش شدن عفونت در حفره شکمی می‌شود و این یک وضعیت تهدیدکننده زندگی است که نیاز به درمان فوری دارد. در موارد شدیدتر، عفونت می‌تواند وارد جریان خون شود و که خطر جدی را به همراه دارد. به همین دلیل، در صورت بروز علائم آپاندیسیت، مراجعه فوری به پزشک ضروری است.

آیا می‌توان از بروز آپاندیس پیشگیری کرد؟

 آپاندیسیت یک بیماری ناگهانی است و پیشگیری قطعی برای آن ارائه نشده است، اما برخی عادات سالم ممکن است خطر بروز آن را کاهش دهند. این اقدامات شامل موارد زیر است:

1. رژیم غذایی پر فیبر: مصرف غذاهای سرشار از فیبر مانند میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و غلات کامل می‌تواند به سلامت دستگاه گوارش کمک کند و از یبوست که یکی از عوامل احتمالی انسداد آپاندیس است، جلوگیری کند.
2. نوشیدن آب کافی: هیدراته ماندن باعث بهبود عملکرد روده‌ها و جلوگیری از انسداد احتمالی آپاندیس می‌شود.
3. ورزش منظم: فعالیت بدنی به حرکات طبیعی روده کمک می‌کند و از یبوست و سایر مشکلات گوارشی پیشگیری می‌کند.
4. پرهیز از غذاهای فرآوری‌شده و پرچرب: مصرف زیاد فست‌فود، غذاهای فرآوری‌شده و چرب ممکن است باعث التهاب روده‌ها و افزایش احتمال انسداد آپاندیس شود.
5. حفظ سلامت روده‌ها: استفاده از پروبیوتیک‌ها (مانند ماست‌های پروبیوتیک) و رژیم غذایی متعادل می‌تواند به تعادل باکتری‌های روده و کاهش التهاب کمک کند.

در نهایت، هیچ روش صددرصدی برای جلوگیری از آپاندیسیت وجود ندارد، اما رعایت این نکات می‌تواند احتمال بروز آن را کاهش دهد.

سخن پایانی

آپاندیس یک زائده لوله‌ای شکل است که در انتهای روده بزرگ قرار دارد. گاهی اوقات آپاندیس عفونت می‌کند و التهاب و  درد در ناحیه شکم رخ می‌دهد. دردی که زیر شکم و در قسمت راست بدن احساس می‌شود و با گذشت زمان بیشتر می‌شود. در صورت عدم درمان آپاندیس می‌ترکد. ترکیدن و پارگی آپاندیس عوارض خطرناکی دارد. در صورت مشاهده علائم آپاندیس، به ویژه شکم‌دردی که با سرفه کردن و راه‌رفتن شدید‌تر می‌شود، حتما در سریع‌ترین زمان ممکن به پزشک مراجعه کنید.

البته با رعایت یک سبک زندگی سالم، مصرف مواد غذایی پرفیبر، نوشیدن آب کافی و حفظ سلامت روده‌ها، می‌توان به کاهش خطر ابتلا به آپاندیسیت کمک کرد، اما پیشگیری قطعی از آن امکان‌پذیر نیست.